آیا زبان معیار برای گویش های ایرانی ضرورت دارد؟

گفتگو با دکتر محرم رضایتی کیشه خاله

گفتگو از: شهرام آزموده (سردبیر ماهنامة تالش)

مسألة زبان معیار که در این گفتگو به صورت «زبان واحد ادبی» مطرح شده است و ضرورت طرح آن برای گویش‌های ایرانی ازجمله زبان تالشی، از موضوعات چالش‌برانگیزی است که اخیراً جناب شهرام آزموده، سردبیر محترم ماهنامة تالش با برخی از صاحب‌نظران عرصة فرهنگ، ادب و زبان تالشی در میان گذاشته و حاصل آن چند گفتگوست که در شماره‌های اخیر ماهنامة تالش بازتاب یافته و هریک از مصاحبه‌شوندگان از منظری خاص در جوانب مختلف آن اظهارنظر کرده‌اند. مطالبی که در نوشتة حاضر می‌خوانید، حاصل یکی از این گفتگوهاست که با دکتر محرم رضایتی کیشه‌خاله، استاد و سردبیر مجلة «زبان فارسی و گویشهای ایرانی» دانشگاه گیلان صورت گرفته و در شمارة 118 ماهنامة تالش (شهریورماه) منتشر شده است:

1ـ «زبان واحد ادبی» چیست و باید دارای چه مشخصه‌هایی باشد تا بتواند توسط یک قوم یا مردم یک کشور  به کار گرفته شود؟

«زبان واحد ادبی» تعبیر جدیدی است که اخیراً در برخی محافل و نشریات فرهنگی تالش راه یافته، و مقصود از آن، دقیقاً مشخص نیست. در محافل ادبی آکادمیک کاربردی ندارد. بنابراین، تبیین و تفسیر آن خالی از مناقشه نیست. اگر مراد از «زبان واحد»، همان «زبان معیار» (زبان استاندارد) باشد که با وصف «ادبی» تخصیص پیدا کرده است، در آن صورت، این اصطلاح، جایگزین و متناظر کاملی از «زبان معیار» نمی‌تواند باشد. زیرا در وصف «معیار» ویژگی‌هایی مدنظر است که در «واحد» دیده نمی‌شود، هرچند در مواردی همپوشانی دارند. شاید هم مراد از «زبان واحد»، مفهوم دیگری است که بنده از آن اطلاعی ندارم.